موضوع آلودگی هوا این روزها برای هیچ یک از ما غریبه نیست! آلودگی هوا ناشی از آلاینده‌های صنعتی و حتی ریز گردها که گاه و بی‌گاه تنفس هوازی تازه و تمیز را از ما منع می‌کند. اما در چنین شرایطی یعنی وقتی که هوا آلوده است چه چیزی بخوریم تا کمترین آسیب به بدنمان وارد شود؟ با مجله علم ورزش همراه شوید، تا این موضوع را بررسی کنیم.
آلودگی هوا چه تأثیری روی بدن ما می‌گذارد؟
قبل از این که سراغ سوال اصلی، یعنی کاهش اثرات مخرب آلودگی هوا به وسیله غذاها برویم، باید ببینیم آلودگی هوا چه تأثیری روی بدن ما می‌گذارد و تغییرات فیزیولوژیکی که در بدن به خاطر آلودگی هوا به وجود می‌آید، کدام است. اگر آلودگی هوا خیلی شدید باشد، مشکل است که از اثرات سوء آن در امان بمانیم، ولی درباره‌ی آلودگی که به طور معمول در همه شهرهای بزرگ و صنعتی از جمله تهران وجود دارد، می‌توان با مصرف بعضی از غذاها اثرات مضر آلاینده‌ها را کم کرد.
وقتی می‌گوییم هوا آلوده است، اغلب به این معنی است که هیدروکربورهای ناشی از سوخت ناقص مواد سوختی در هوای تنفسی ما پخش شده‌اند. این هیدروکربورها سرطان‌زا هستند. از طرف دیگر در ترکیبات نفتی مثل بنزین و گازوییل، معمولاً انواع فلزات سنگین مثل سرب وجود دارند که با سوختن این مواد، در هوا منتشر می‌شوند. اگرچه در سال های اخیر بنزین بدون سرب وارد بازار شده ولی هنوز هم گازوییل و نفت کوره که در صنایع استفاده می شوند، سرب دارند که سرطان‌زا هم هست.
در هوای آلوده شیر بخورید
برای مواجهه با آلودگی‌های ناشی از سرب به همه افراد جامعه توصیه می‌شود که روزانه بین ۲ تا ۴ لیوان شیر یا فرآورده‌های لبنی مصرف کنند؛ چرا که کلسیم موجود در مواد لبنی با سرب رقابت می‌کند و اجازه نمی‌دهد، سرب در بدن بماند.
اما؛ در هوای آلوده شیر پرچرب نخورید!
مصرف شیر پرچرب موجب گسترش بیماری های ریوی در هوای آلوده می شود. شیر و لبنیات پرچرب می تواند زیان‌های ناشی از آلودگی هوا را افزایش دهد، زیرا اسیدهای چرب اشباع موجود در شیر و لبنیات پرچرب موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن و گسترش بیماری های ریوی در هوای آلوده شود. انواع فلزات سنگین مانند سرب که با سوختن بنزین وگازوئیل در هوا منتشر می شود نیز می تواند با رقابت در جذب ریزمغذی هایی از جمله کلسیم، آهن و روی در بدن تجمع یافته و در نهایت سرطان را به دنبال داشته باشد.
بهترین مواد غذایی که باید در هوای آلوده مصرف شود
برای کم شدن مضرات آلودگی هوا مصرف آنتی اکسیدان‌ها هم از نکاتی است که معمولاً پزشکان و متخصصان تغذیه، روی آن تأکید ویژه‌ای دارند. در حالت عادی، سیستم دفاعی بدن، سلول‌ها را از تمامی آسیب‌های بیرونی محافظت می‌کند. اما عوامل مخرب محیطی باعث می‌شوند بدن نتواند مبارزه کند در نتیجه ساختمان و عمل سلول‌های بدن توسط مخرب‌هایی نظیر رادیکال‌های آزاد تخریب می‌شود، اما آنتی اکسیدان‌ها مولکول‌هایی هستند که جلوی عمل رادیکال‌های آزاد را گرفته و مانع تخریب سلول‌های حیاتی بدن می‌شوند.
مصرف آنتی اکسیدان‌ها مانند ویتامین E و C زمینه‌ای را فراهم می‌کنند که بدن به راحتی رادیکال‌های آزاد مضر را از بین ببرد. مصرف منابع غذایی ویتامین D نیز پیشنهاد می‌شود. این ویتامین‌ها می‌توانند اثرات مسموم‌کننده گازهای آلاینده را خنثی کنند. ویتامین E در روغن‌های گیاهی، گردو، بادام، زیتون، جوانه گندم، جگر و سبزیجات دارای برگ سبز وجود دارد. منابع مناسب ویتامین D هم شیر، کره و زرده تخم‌مرغ هستند که باید در برنامه غذایی روزانه‌تان باشند. البته می‌توانید با تجویز متخصص، مکمل‌های ویتامین E و D را هم مصرف کنید.
علاوه بر این ویتامین‌ها، مصرف غذاهایی که حاوی آنتی‌اکسیدان‌های سلنیوم و بتاکاروتن هستند نیز توصیه می شود. میوه و سبزیجاتی مثل طالبی، انبه، کدو تنبل، فلفل، اسفناج، کلم و زردآلو بتاکاروتن دارند. سلنیوم را هم می‌توانید در غذاهای دریایی، مرغ، نان و غلات سبوس‌دار پیدا کنید.
ویتامین C هم می‌تواند به دفع سربی که با هوای آلوده وارد بدن ما شده، کمک کند. شیر و لبنیات به خصوص پنیر و ماست هم به خاطر کلسیمی که دارند می‌توانند جذب عناصر سنگین مثل سرب را کاهش دهند. پس به‌طور کلی بهتر است از سبزی‌ها و میوه‌ها و لبنیات بیشتر استفاده کنیم تا اثرات مخرب هوای آلوده را کاهش دهیم.
استفاده از ماسک را فراموش نکنید
غیر از تغذیه، در روزهایی که هوای شهر به دلیل آلودگی هوا در شرایط ناسالم، هشدار یا اضطرار قرار می‌گیرد، باید نکات خاص دیگری را هم رعایت کنید. مانند استفاده از ماسک مناسب در شرایطی که هوا آلوده است. البته نه ماسک‌های پارچه‌ای یا دندانپزشکی؛ در واقع ماسک باید از جنس فیبر باشد و بعد از هر بار مصرف هم تعویض شود.
در هوای آلوده مراقب پوست‌تان باشید
تنها ریه شما نیست که در مقابل آلودگی هوا آسیب پذیر است. پوست‌تان هم در چنین شرایطی در معرض خطر قرار می‌گیرد. به همین دلیل و به خاطر اینکه ذرات ریز ناشی از آلودگی هوا روی سطح پوست می‌نشینند، هنگام شست و شوی دست و صورت، به آب خالی اکتفا نکنید و حتماً از صابون‌های مناسب استفاده کنید زیرا ذرات معلق موجود در هوا در صورت آمیخته شدن با آب، ماده اسیدی ضعیفی را ایجاد می‌کند که به مرور باعث پیری زودرس پوست می‌شود.
تهیه و تدوین: elmevarzesh.com
